کد مطلب:3518 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

يك فرد در خانوادة خود، چه جايگاهي دارد و به انجام چه كارهايي ملزم است ؟

هر فرد در خانواده با توجه به جايگاهي كه دارد، نقش و مسئوليت مخصوصي كه هر كدام با ديگري متفاوت است ; براي مثال مسئوليت پدر و مادر، با مسئوليت فرزندان و جايگاه آنان فرق دارد كه در اينجا به گوشهاي از آنها از ديدگاه قرآن اشاره ميشود:

الف ـ جايگاه و مسئوليت مشترك پدر و مادر

1. ايجاد آرامش و امنيّت و حفاظت از انحراف يكديگر: اُحِلَّ لَكُم لَيلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ اِليَ نِساكُم هُنَّ لِباسٌ لَكُم واَنتُم لِباسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللّهُ اَنَّكُم كُنتُم تَختانونَ اَنفُسَكُم فَتابَ عَلَيكُم وعَفا عَنكُم فال ?‹ـَنَ بـَشِروهُنَّ وابتَغوا ما كَتَبَ اللّهُ لَكُم وكُلوا واشرَبوا حَتّيَ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الخَيطُ الاَبيَضُ مِنَ الخَيطِ الاَسوَدِ مِنَ الفَجرِ ثُمَّ اَتِمّوا الصِّيامَ اِلَي الَّيلِ ولا تُبـَشِروهُنَّ واَنتُم عـَكِفونَ فِي المَسـَجِدِ تِلكَ حُدودُ اللّهِ فَلا تَقرَبوها كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ ءايـَتِهِ لِلنّاسِ لَعَلَّهُم يَتَّقون;(بقره،187) آنها ]=زنان[ لباس شما هستند و شما ]=مردان[ لباس آنها هستيد. لباس افزون بر جهت امنيتي ـ از سرما و گرما و... عيوب را ميپوشاند و زينت محسوب ميشود. دو همسر، يكديگر را از انحرافات حفظ ميكنند و عيوب يكديگر را ميپوشانند و وسيلة راحتي و آرامش يكديگرند، و هر يك زينت ديگري محسوب ميشود.( تفسيرنمونه،آيةالله مكارم شيرازي و ديگران،ج،ص،نشر دارالكتبالاسلاميه. )

2. توليد نسل و تربيت فرزندان صالح: نِساؤُكُم حَرثٌ لَكُم فَأتوا حَرثَكُم اَنّيَ شِئتُم وقَدِّموا لاِ َنفُسِكُم واتَّقوا اللّهَ واعلَموا اَنَّكُم مُلـَقوهُ وبَشِّرِ المُؤمِنين;(بقره،223)زنان شما، محل بذرافشاني شما هستند; پس هر زمان كه بخواهيد، ميتوانيد با آنها آميزش كنيد. و]سعي نماييد از اين فرصت بهره گرفته، با پرورش فرزندان صالح[ اثر نيكي براي خود از پيش بفرستيد. در روايتي از پيامبر9 وارد شده است كه فرمود: وقتي كه انسان ميميرد، اميد او جز از سه چيز قطع ميشود: 1.صدقات جاريه; 2.علمي كه از آن سود ميبرند; 3. فرزند صالحي كه براي او دعا ميكند.( همان، ج، ص 141ـ142. )

ب ـ مسئوليّت سرپرست خانواده

1. تربيت صحيح همسر و فرزندان: خداوند در سورة فرقان، اين ويژگي را از صفات مؤمنان راستين بر ميشمارد و ميفرمايد: والَّذينَ يَقولونَ رَبَّنا هَب لَنا مِن اَزوَجِنا وذُرّيّـَتِنا قُرَّةَ اَعيُنٍ واجعَلنا لِلمُتَّقينَ اِمامـا;(فرقان،74)آنها]=مؤمنان راستين[ كساني هستند كه ميگويند: پروردگارا!از همسران و فرزندان ما، ماية روشني چشم ما قرار ده. بديهي است كه منظور اين نيست كه فقط در گوشهاي بنشينند و دعا كنند، بلكه دعا، علامت شوق دروني و رمز تلاش و كوشش است.( همان، ج 15،ص 167. ) 2. امر به معروف و نهي از منكر همسر و فرزندان: يـَاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوا قوا اَنفُسَكُم واَهليكُم نارًا وقودُهَا النّاسُ والحِجارَةُ عَلَيها مَلـغكَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا يَعصونَ اللّهَ ما اَمَرَهُم ويَفعَلونَ ما يُؤمَرون;(تحريم،6) اي كساني كه ايمان آوردهايد!خود و خانواده خويش را از آتش كه هيزم آن انسانها و سنگها است، نگاه داريد. هنگام نزول اين آيه، شخصي از پيامبر9 پرسيد:چگونه خانوادة خود را از آتش دوزخ حفظ كنم؟ پيامبر9 فرمود: آنها را امر به معروف و نهي از منكر كن، اگر از تو پذيرفتند، آنها را از آتش دوزخ حفظ كردهاي، و اگر نپذيرفتند، وظيفة خود را انجام دادهاي.

ج ـ مسئوليت مادر از جهت مادري و همسري

1. رازداري: واِذ اَسَرَّ النَّبيُّ اِليَ بَعضِ اَزوَجِهِ حَديثـًا فَلَمّا نَبَّاَت بِهِ واَظهَرَهُ اللّهُ عَلَيهِ عَرَّفَ بَعضَهُ واَعرَضَ عَن بَعضٍ فَلَمّا نَبَّاَها بِهِ قالَت مَن اَنبَاَكَ هـَذا قالَ نَبَّاَنِيَ العَليمُ الخَبير;(تحريم،3) به خاطر بياوريد هنگامي را كه پيامبر يكي از رازهاي خود را به بعضي از همسرانش گفت، ولي هنگامي كه وي آن را افشا كرد و خداوند پيامبرش را از آن آگاه ساخت، قسمتي از آن را براي او بازگو كرد و از قسمت ديگر خودداري نمود. از مجموع آيه به دست ميآيد كه همسر انسان بايستي رازدار اسرار شوهر خود باشد.

2. رسيدگي به امور خانه، مانند نظافت، غذا و...: والوَلِدَتُ يُرضِعنَ اَولـَدَهُنَّ حَولَينِ كامِلَينِ;(بقره،233) مادران، فرزندان خود را دو سال تمام، شير ميدهند.

د ـ مسئوليت فرزندان: 1. اطاعت از پدر و مادر: در اسلام، اطاعت از پدر و مادر لازم شمرده شده است، مگر آن كه انسان را به گناه و يا به ترك واجب، امر كنند، كه در اين صورت، اطاعت آنان لازم، بلكه جايز نيست (عنكبوت،8)

2. احسان و نيكي به آنها: ووصَّينَا الاِنسـَنَ بِوَلِدَيهِ حُسنـًا واِن جـَهَداكَ لِتُشرِكَ بي ما لَيسَ لَكَ بِهِ عِلمٌ فَلاتُطِعهُما اِلَيَّ مَرجِعُكُم فَاُنَبِّـئُكُم بِما كُنتُم تَعمَلون;(عنكبوت،8) ما به انسان توصيه كرديم كه به پدر و مادرش نيكي كند.

3. تشكر و قدرداني از آنها: ووصَّينَا الاِنسـَنَ بِوَلِدَيهِ حَمَلَتهُ اُمُّهُ وَهنـًا عَليَ وَهنٍ وفِصـَـلُهُ في عامَينِ اَنِ اشكُر لي ولِوَلِدَيكَ اِلَيَّ المَصير;(لقمان،14) ]آري!به او توصيه كردم[كه شكر براي من و براي پدر و مادرت به جا آور.

4. رفتار شايسته با آنان: واِن جـَهَداكَ عَليَ اَن تُشرِكَ بي ما لَيسَ لَكَ بِهِ عِلمٌ فَلا تُطِعهُما وصاحِبهُما فِي الدُّنيا مَعروفـًا واتَّبِع سَبيلَ مَن اَنابَ اِلَيَّ ثُمَّ اِلَيَّ مَرجِعُكُم فَاُنَبِّئُكُم بِما كُنتُم تَعمَلون;(لقمان،15) و با آنها در دنيا به طرز شايستهاي رفتار كن.